NAAM: Janine Hanse

GEBOREN: 28 januari 1981 te Dirksland

WOONPLAATS: Zierikzee

GEZIN: Geregistreerd partnerschap met Hans, twee kinderen van 4 en 6 jaar

STUDIE: “Bijna had ik mij ingeschreven voor een rechtenstudie, maar op het laatste moment ben ik geswitcht naar de meer sociale, hulpverleningskant. Na het behalen van mijn propedeuse maatschappelijk werk en dienstverlening ging ik psychologie studeren in Utrecht. Daarna heb ik de postmasteropleiding tot GZ-psycholoog gedaan en inmiddels werk ik 16 jaar.”

WERK: GZ-psycholoog (Hanse & Kerbusch Psychologie)

VRIJWILLIGER: Hospice Kaaskenshuis Zierikzee

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: we worden vandaag de dag mentaal flink op de proef gesteld. Wat te doen?

“Een belangrijke manier om weerbaarder te worden, is je leefstijl op orde hebben. Ik zie in onze praktijk vaak mensen die niet sporten, veel suikers eten, slecht slapen en alcohol drinken. Als je aandacht hebt voor lichaamsbeweging en voeding, daardoor beter slaapt, heb je een stabielere basis en kun je vervelende golven in je leven beter aan. Als mensen hun leefstijl op orde zouden hebben, zouden er minder psychische klachten zijn. Let wel, ik heb het dan over de lichte klachten, een zware depressie of angststoornis is daar natuurlijk niet mee te voorkomen. In ieders leven komen moeilijke golven voorbij, dan kun je maar beter zorgen voor een stevige basis om dat op te vangen.”

Hoe zie dat ‘opvangen’ eruit?

“Als er nare dingen gebeuren – je loopt een opdracht mis – dan bieden velen weerstand. We willen het niet, kunnen het niet accepteren, maar dat maakt het juist erger. In plaats van vechten tegen onvermijdelijke dingen, is het beter mee te deinen op de golven die voorbijkomen dan ze middenin de branding tegen proberen te houden. Dat lukt niet. Dein mee, probeer flexibel te zijn. Juist de onverwachte wegen zijn achteraf gezien vaak de mooiste.”

Kun je die flexibiliteit toelichten?

“Het streven naar geluk lijkt een van de belangrijkste doelen van deze tijd. Dat als we niet 100 procent blij zijn, het zogenaamd niet goed met je gaat. Maar als het wat minder gaat, is dat geen schande. Een goed leven betekent niet dat je altijd maar gelukkig moet zijn. Tegenslagen horen erbij. Wees niet bang voor moeilijkheden en lastigheden en doe de standaard naar beneden. De hele natuur werkt zo: dag en nacht, vriezen en dooien, bloeien en doodgaan, het heeft allemaal twee kanten. Mensen schrikken van vervelende emoties en maken er geen tijd voor. Ik moet nog dit, ik moet nog dat… Het wordt onderdrukt en weggestopt. Dan gaat het lastig worden. Het is als een skippybal onder water duwen: dan ben je daar druk mee bezig, in plaats van hem naar boven laten komen en te leren ermee om te gaan. Ik zeg niet dat we zoveel mogelijk moeten lijden, maar je kunt sneller van je problemen afkomen en er meer van leren door het lijden een plaats te gunnen in je leven, het te accepteren en erover na te denken, dan door het te problematiseren en te beschouwen als iets onwenselijks.”

Wanneer wist je dat je psycholoog wilde worden?

“Ik was van jongs af aan geïnteresseerd in hoe mensen zich gedragen. Als klein meisje observeerde ik en voelde mensen aan. Ik zag mensen dingen doen die niet pasten bij wat er daadwerkelijk aan de hand was. Dat intrigeerde mij. Als snel ben ik gaan lezen over bijvoorbeeld hoogsensitiviteit. Het gebeurt vaak dat mensen bepaald gedrag vertonen, een rol vervullen, terwijl er vanbinnen wat anders aan de hand is. Ik zie cliënten najagen wat ze denken dat de maatschappij, partner of ouders van hem of haar verwachten. Ze zetten een beeld van zichzelf neer dat niet bij hun past. Iemand wil een hardwerkend, professioneel iemand zijn, met een eigen bedrijf, veel geld en een dure auto, terwijl in essentie die persoon juist heel blij wordt van lekker keuvelen met de kinderen.”

Hoe jong was je toen je erover begon te lezen?

“Op de middelbare school las ik over de menselijke psyche. Ook boeken over de laatste levensfase en de dood boeiden mij.”

Als ouder zou ik mij zorgen maken…

“Zo kijkt de maatschappij inderdaad tegen de dood aan. Ik vind het juist raar dat het zo onderbelicht en onbesproken is. Het is een normaal onderdeel van het leven, iedereen krijgt ermee te maken. Velen vinden het spannend, dus wordt er weinig over gepraat. Zonde, want er kan nog zoveel kwaliteit in de laatste levensfase zitten. Vroeger was iemand ziek en stierf in de huiskamer met de kinderen erbij. Nu wordt het weggehouden van kinderen. Het is ook enorm gemedicaliseerd. In sommige gevallen denk ik: overweeg om te stoppen met behandelen en neem tijd om je leven bewust op een mooie manier af te ronden. Ik werk als vrijwilliger in het Hospice. Mensen hebben een ander beeld, maar naast de moeilijke momenten wordt er ook veel genoten en gelachen. Het werk daar past bij mij en ik haal er veel voldoening uit.”

Wat is je drijfveer in je werk als psycholoog?

“Het is fantastisch mensen van hun klachten af te helpen, ze te zien opknappen. Ook heb ik de mooiste ontmoetingen. Als status, rollen, al die schillen eraf vallen, kom je bij de persoon waar het écht om gaat. De werkelijke verbondenheid die ik dan ervaar, dat is waarvoor ik het doe. Wat is het échte verhaal? Waar zit de angel? Als je die te pakken hebt, is het verder niet zo ingewikkeld meer om het op te lossen.”

Bij de loodgieter lekt thuis de kraan... hoe is het eigenlijk met jouw mentale gesteldheid?

“Voor mij is het leven niet makkelijker dan voor een ander. Ook bij mij komen grote golven voorbij en ben ik niet minder verdrietig. Soms kom je, bijvoorbeeld door een overlijden, op sporen en paden die je niet zelf had gekozen, maar dat laat ik dan maar voor een stukje aan de wereld over. Door mijn werkervaring probeer ik het wel meteen aan te pakken wanneer ik merk dat ik bijvoorbeeld mijn leefstijl laat versloffen.”

Daar komt die stabiele basis weer.

“Lichaamsbeweging kun je gewoon niet missen. Ga daar niet aan morrelen. Blijf ook doen wat je ontspanning biedt, want dat is vaak het eerste waar mensen mee stoppen als ze het te druk hebben. Juist de dingen die je het eerst geneigd bent op te geven, zijn de dingen die jou het meest voeden en energie geven. Bij ons in de praktijk is een wachttijd van vier maanden. Daarom bieden we ter overbrugging e-health-programma’s aan, zodat cliënten alvast aan de slag kunnen. Leefstijl komt daarbij meteen aan bod. Als dat op orde is, is er al een eerste stap gemaakt.”

Wat doe je aan sport?

“Ik loop drie keer in de week hard. Ik doe pilates en zwem wekelijks in de Oosterschelde. Ook in de winter. Dat is zeker niet altijd een pretje, maar als ik dat heb overwonnen voel ik me toch meer weerbaar voor wat er de rest van die week op mijn pad komt.

In beweging komen kost vaak zoveel moeite.

“Het is altijd een afweging tussen kortetermijnpijn en langetermijnplezier óf kortetermijnplezier en langetermijnpijn. Hardlopen is kortetermijnpijn, maar op langere termijn voel je je fit. Van nature zijn we een pijnvermijdend wezen. We willen weg van angst en spanning, maar daardoor wordt de angst juist groter. Ga de confrontatie aan met de angst, de pijn, met de zorgen op korte termijn. We zijn geneigd te kiezen voor kortetermijnplezier: laat maar even dat gezonde eten, laat maar dat bewegen. Op lange termijn krijg je daar last van.”

Zijn mensen naar elkaar opener geworden over hun mentale toestand?

“Over het gaan naar de psycholoog zijn ze opener, maar niet over de worstelingen die ze meemaken in hun leven. En dat leidt juist tot meer psychische klachten. Wees open en zoek steun in je omgeving, want het delen van verdriet kan verbindend en bevredigend zijn. Het ontlaadt als je je verhaal kwijt kunt. Het verschilt per persoon, maar meer dan voorheen hebben we de neiging ons naar buiten toe anders te presenteren. De maatschappij is steeds individualistischer en bovendien is er op sociale media de focus op geluk. Je ziet bij de buurvrouw hoe fantastisch het is op vakantie, terwijl jij thuiszit met huilende kinderen en denkt: mijn leven stelt niks voor. Het leven is soms een gedoe en iedereen is weleens somber, dat is normaal. Soms ook meerdere dagen achter elkaar. Wat ik al zei: het lijden wordt moeilijk geaccepteerd. Ik denk juist, we moeten de kans krijgen fouten te maken, de bodem te raken en ervan te leren. Die worsteling maakt je sterker en dwingt je creatiever te zijn.”

Hebben mensen meer psychische klachten of denken we bij elk krasje: er is iets met mij aan de hand?

“Ik neig naar dat laatste. Aan de andere kant, corona en alles wat tegenwoordig speelt, trekt een zware wissel op mensen. Het is een combi ervan. Als je niet oppast, heb je in deze tijd nooit meer rust. Ons brein staat altijd aan, terwijl het daar niet op is gemaakt. Dat heeft af en toe rust nodig. Tv, Facebook, appjes, allemaal ook nog eens enorm verslavend. Daarnaast hebben we zoveel keuzemogelijkheden qua beroepen, producten, … er komt zoveel voorbij wat je kunt grijpen. Een kleine groep kan hier goed mee omgaan en krijgt zo fantastische kansen, maar de grote groep die iets minder flexibel is, worstelt met al die keuzes. We zitten in een ratrace. Er zijn er die het niet kunnen bijhouden. Mensen krijgen steeds jonger een burn-out, soms al met vijftien jaar. Psychiater Dirk de Wachter omschreef de huidige maatschappij als een speedboot die over het water raast. Voorin genieten mensen met champagne, terwijl achterin mensen er vanaf vallen omdat het zo snel gaat en er geen relingen zijn. Psychologen en psychiaters varen erachter om die mensen uit het water te vissen en droge kleren te geven. Vertraag! Richt je eens ‘naar binnen’.”

Wat zijn belangrijke triggerpoints voor psychische problemen?

“Als psycholoog kijk ik naar belangrijke ontwikkelingsfases in het leven, zoals de puberteit, op jezelf gaan wonen, een gezin krijgen, met pensioen gaan. Dat zijn mijlpalen waarin mensen sneller kunnen ontwrichten. Een man is met pensioen, zit ineens 24/7 thuis en er ontstaan relatieproblemen. Vrouwen gaan samenwonen, krijgen kinderen, doen het huishouden én werken, vervolgens krijgen ze een burn-out.”

Wat is naast levensstijl de verdere aanpak van psychische klachten?

“Ik geef cliënten psycho-educatie. Hoe werken depressie en angst? Hoe ga je om met conflicten, met rouw? Ik vind het stuitend dat wij op de basisschool leren over wie Karel de Grote was en niet over wat je moet doen bij een conflict of wat je kunt doen als je vanwege verdriet over je overleden oma je bed niet uit wilt. Terwijl iedereen hiermee te maken krijgt. We zijn pijnvermijdend dus hebben de neiging angst en verdriet uit de weg te gaan. Dat werkt averechts. Als die simpele lessen zouden worden onderwezen, zouden wij in de praktijk niet zoveel mensen zien. Curling-ouders die alle moeilijke dingen wegvegen voor hun kinderen, omdat ze anders frustratie of verdriet ervaren. Leer kinderen er juist mee om te gaan. Dat zijn belangrijke basisvaardigheden. Wat interesseert je Karel de Grote nou?”

Inzicht helpt?

“Ja. De klachten zijn nog wel hetzelfde, maar cliënten gaan er anders naar kijken, hebben er minder last van en accepteren het. Helpt dat niet, dan gaan we de confrontatie met de problemen aan. Want door angst en vervelende emoties weg te stoppen, volgt er een implosie wat leidt tot klachten.”

Corona leidde tot meer mensen in je praktijk.

“Mensen die al niet stevig in hun schoenen stonden, moesten met corona ineens heel flexibel zijn: kinderen thuis, helpen met onderwijs, thuiswerken, wel en dan weer geen lockdown. Heel pittig voor sommigen. Ook nu, met al die spannende dingen in de buitenwereld. Dat wekt angst op. Daarover willen mensen controle krijgen, maar dat werkt averechts. Je krijgt er toch geen controle over dus verspil er dan ook geen tijd en energie aan. De kunst is mee te gaan op wat voorbijkomt.”

Wat biedt, naast je leefstijl, houvast?

“Leer jezelf goed kennen. Voel waar je blij van wordt, wat bij je past. Zo sta je veel sterker in het leven dan dat je probeert te voldoen aan het beeld wat jij denkt dat andere mensen van je verwachten. Om goed te kunnen ‘voelen’ moet je uit je hoofd en in je lijf komen. Stap uit de ratrace en wees meer stil: zo voel je goed wat bij jou past. Op de geboortekaart van mijn oudste dochter stond: het mooiste wat je kunt worden, is te zijn wie je bent. En aan de muur hangt ‘live your own nature’. Sta dichtbij jezelf en volg je eigen pad, want hoe beter je jezelf kent, hoe beter jouw keuzes in harmonie zullen zijn met wie je bent. En hoe groter de kans dat het geluk je zal overvallen.”